Tật khúc xạ: Nguyên nhân và cách điều trị

Ánh sáng không hội tụ đúng trên võng mạc là nguyên nhân chính gây ra tật khúc xạ ở mắt. Khiến cho hình ảnh bị mờ, nhòe, khó quan sát. Cùng Patrick Eyewear tìm hiểu chi tiết hơn về tật khúc xạ là gì, có nguy hiểm không, nguyên nhân, cách điều trị hay cải thiện thị lực ngay nào!

Tật khúc xạ là gì?

Tật khúc xạ là sự rối loạn ở mắt, cụ thể là khi các tia sáng đi vào thủy tinh thể và giác mạc, nó hội tụ sai vị trí trên võng mạc. Hình ảnh có thể hội tụ trước, sau hoặc là nhiều điểm trên võng mạc, từ đó dẫn đến hình ảnh mà mắt quan sát được trở nên nhòe hay mờ.

Tật khúc xạ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất ở lứa tuổi học sinh, sinh viên, thanh thiếu niên hay dân văn phòng, đặc biệt là những người phải tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử. 

Các tật khúc xạ ở mắt phổ biến và thường gặp nhất là cận thị, viễn thị và loạn thị. Mỗi tật khúc xạ sẽ có nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị khác nhau.

Các tật khúc xạ của mắt 

Viễn thị

Viễn thị là một sự sai lệch về tật khúc xạ, cụ thể là hình ảnh được hội tụ phía sau của võng mạc làm cho hình ảnh bị mờ đi. Để có thể nhìn rõ hình ảnh đó, mắt phải cố gắng điều tiết liên tục để đưa hình ảnh từ sau võng mạc lên trước võng mạc. 

Nguyên nhân gây ra tật viễn thị có thể là do hình dáng giác mạc bị biến dạng, tổn thương giác mạc hay yếu tố bẩm sinh. Tật viễn thị có thể cải thiện và điều trị bằng cách sử dụng kính áp tròng, mắt kính hay phẫu thuật mắt.

Cận thị

Các tia sáng hội tụ phía trước võng mạc, làm cho người bệnh chỉ có thể quan sát rõ những vật ở khoảng cách gần, còn ở khoảng cách xa thì hình ảnh sẽ mờ nhòe hay thậm chí phải cố gắng nheo mắt mới nhìn thấy rõ. 

Cận thị được phân loại làm 3 mức độ nhẹ, vừa và nặng. Chỉ số độ cận được tính bằng đơn vị Diop. Tật cận thị thường gặp ở lứa tuổi trẻ như học sinh và sinh viên. Đặc biệt nhân viên văn phòng và những người phải sử dụng thiết bị điện tử thường xuyên  cũng là một trong những đối tượng có nguy cơ bị cận thị rất cao.

Loạn thị

Ở một đôi mắt bình thường thì giác mạc sẽ có dạng hình cầu, nhưng khi độ cong của giác mạc không đều, làm cho hình ảnh được hội tụ ở nhiều điểm khác nhau trên võng mạc. Khiến cho hình ảnh bị mờ nhòe và không rõ. Thì đó là tật loạn thị ở mắt.

Loạn thị có thể xuất hiện do bẩm sinh, chấn thương mắt, sẹo giác mạc hay biến chứng của những tật khúc xạ khác. 

Vừa cận vừa loạn

Mắt vừa cận vừa loạn là một tật khúc xạ khá phức tạp, khi đó giác mạc có độ cong không đều làm cho ánh sáng bị hội tụ ở những điểm khác nhau tại võng mạc làm xuất hiện tình trạng loạn thị. Bên cạnh đó ánh sáng còn hội tụ trước võng mạc dẫn đến tình trạng cận thị. 

Điều này khiến cho người bệnh khó quan sát mọi thứ xung quanh ở khoảng cách gần và xa. Hình ảnh trở nên mờ nhòe, méo mó và không rõ.

Nguyên nhân gây tật khúc xạ ở mắt

Có hai nguyên nhân gây tật khúc xạ ở mắt thường là do yếu tố di truyền và yếu tố môi trường. Trong đó, yếu tố môi trường chiếm tỷ lệ cao hơn yếu tố di truyền. 

Nếu cha và mẹ đều bị tật khúc xạ, thì những đứa trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ mắc tật khúc xạ cao hơn những đứa trẻ còn lại.

Yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt kém khoa học như đọc sách và làm việc trong điều kiện ánh sáng kém, ngồi sai tư thế, dùng thiết bị điện tử thường xuyên và liên tục là những yếu tố làm tăng khả năng xuất hiện tật khúc xạ ở mắt.

Ngoài ra, một số nguyên nhân như tổn thương mắt, thủy tinh thể bị lão hóa, chăm sóc mắt sai cách, vấn đề tuổi tác cũng là những yếu tố góp phần dẫn đến các tật khúc xạ ở mắt.

Tật khúc xạ có nguy hiểm không?

Tật khúc xạ mắt cần được điều trị sớm, tránh những biến chứng nghiêm trọng như suy giảm thị lực, mắt mờ nhòe hay thậm chí là mất thị lực hoàn toàn, cụ thể:

• Cận thị: Biến chứng nguy hiểm của tật cận thị là tình trạng bong võng mạc, đục thủy tinh thể, rách võng mạc, thoái hóa điểm vàng và tăng nhãn áp.
• Loạn thị: Biến chứng nguy hiểm mà loạn thị gây ra là suy giảm thị lực, làm tăng nguy cơ bị nhược thị và bệnh lý nguy hiểm ở mắt.
• Viễn thị: Biến chứng nguy hiểm của viễn thị gây ra là tăng nguy cơ lác mắt và tổn thương đáy mắt.

Viễn thị là tật khúc xạ ít gặp hơn cận thị và loạn thị, nhưng nó lại tiềm ẩn nhiều rủi ro làm rồi loạn cấu trúc của mắt hơn, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm hay tổn thương đáy mắt hơn cận và loạn thị. 

Các tật khúc xạ mắt có thể mang đến những nguy hiểm tiềm ẩn cho thị lực nếu nó không được phát hiện và can thiệp điều trị đúng cách. Vì vậy, hiểu rõ về tật khúc xạ là gì, nguyên nhân và cách điều trị. Cũng là cách trang bị kiến thức chăm sóc cho đôi mắt sáng khỏe toàn diện hơn mỗi ngày.

Triệu chứng bị tật khúc xạ ở mắt

Tất cả tật khúc xạ đều làm suy giảm thị lực, vì thế chúng ta nên nhận biết sớm triệu chứng của bệnh lý là điều quan trọng góp phần ngăn ngừa và điều trị tật khúc xạ kịp thời nhé.

Triệu chứng tật khúc xạ ở mắt là tầm nhìn xa hoặc gần kém, hình ảnh mờ nhòe, thường hay đau mắt, mỏi mắt, nheo mắt khi nhìn xa. Những người mắc tật khúc xạ thường hay nheo mắt thường xuyên, hoặc họ sẽ có cảm giác mắt bị nặng và mỏi khi phải nhìn lâu vào màn hình máy tính hay điện thoại.

Ngoài ra, một dấu hiệu khác là nhức đầu cũng thường xuất hiện do cơ mi bị căng thẳng quá mức hoặc do mắt nheo liên tục và quá lâu. 

Đối trẻ nhỏ, các biểu hiện thường gặp là hay nhíu mắt khi đọc, nheo mắt thường xuyên, dụi và chớp mắt thường xuyên cũng là những triệu chứng của tật khúc xạ.

Trẻ nhỏ, thường thể không cảm nhận được sự thay đổi của mắt, vì vậy khi trẻ có những triệu chứng trên đây, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để khám và kiểm tra tình trạng của mắt. Từ đó có thể đưa ra những phương pháp phòng ngừa hay điều trị sớm cho con. 

Chẩn đoán tật khúc xạ bằng cách nào?

Kiểm tra mắt

Quy trình đo khúc xạ đầu tiên là các bác sĩ sẽ dùng máy đo khúc xạ hay bảng thị lực để kiểm tra thị lực của mắt.

Người bệnh đứng hoặc ngồi cách xa bảng thị lực khoảng 5-6m nhìn thẳng vào bảng thị lực và đọc các chữ số hay ký tự trên bảng theo chỉ định của bác sĩ.

Thị lực đo được dưới 20/80, người bệnh sẽ được đeo kính lỗ thử. Các loại kính được thay đổi liên tục và người bệnh sẽ đưa ra cảm nhận về tầm nhìn có rõ hơn hay không, có cảm giác đau mắt hay chóng mặt nào không.

Từ những phản hồi của bệnh nhân, bác sĩ sẽ tư vấn lựa chọn mắt kính có độ khúc xạ và kiểu dáng phù hợp nhất.

Kiểm tra khúc xạ

Đây là cách kiểm tra mắt có đang bị tật khúc xạ không dựa vào máy đo thị lực tự động. Sau quá trình kiểm tra, bệnh nhân sẽ nhận phiếu kết quả, trong đó có ghi cụ thể các chỉ về thị lực. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào những thông số đó để phân tích và giải thích tình trạng mắt cho người bệnh.

Các thông số thị lực cụ thể:

• OD hoặc R - Oculus Dexter: Ký hiệu chỉ mắt phải.
• OS hoặc L - Oculus Sinister: Ký hiệu chỉ mắt trái.
• SPH - Sphere: Thể hiện độ cầu của mắt. Dấu (-) thể hiện độ cận thị, dấu (+) thể hiện độ viễn thị.
• CYL - Cylinder: Đây là ký hiệu độ trụ, thể hiện mức độ loạn thị. Dấu (-) thể hiện mắt bị cận loạn, dấu (+) thể hiện mắt đang bị viễn loạn.
• AX - Axis: Trục độ loạn thị, xuất hiện khi mắt bị loạn thị.
• ADD: Độ tăng cường của tầm nhìn xa và gần, xuất hiện ở mắt đang bị lão thị.
• Diopters: Công suất quang của kính.
• PD: Khoảng cách tính từ giữa trung tâm đồng tử hai mắt, đơn vị là mm.

Ví dụ, nếu phiếu kết quả ghi: OD: +2,00D, OS: -2,00D, có nghĩa mắt phải bị loạn thị 2 độ và mắt trái bị cận thị 2 độ. 

Các bài kiểm tra tật khúc xạ khác

Ngoài những phương pháp trên, tình trạng khúc xạ mắt còn được kiểm tra bằng cách là soi bóng đồng tử, thông thường cách làm này thường sẽ áp dụng đối với những người bệnh không có khả năng phản hồi cụ thể như trẻ em hoặc người khuyết tật, người không có nhận thức.

Trường hợp này, bác sĩ sử dụng một chiếc kính hiển vi chiếu sáng vào mắt của người bệnh. Sau đó bắt đầu quan sát những phản xạ ánh sáng bằng các ống kính khác nhau, từ đó xác định được mức độ tật khúc xạ ở mắt người bệnh.

Cách điều trị tật khúc xạ như thế nào?

Có ba phương pháp điều trị tật khúc xạ phổ biến nhất hiện nay là sử dụng kính áp tròng, đeo kính gọng và phẫu thuật mắt.

• Đeo kính mắt: Là một phương pháp thường gặp nhiều nhất bởi tính tiện lợi, giá thành hợp lý dễ dàng thay đổi. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là dễ gãy và bất tiện như quên mang theo. Người bị tật khúc xạ cận thị nên đeo kính thường xuyên. Còn người bị viễn thị có thể đeo kính khi có ý kiến và chỉ định từ bác sĩ.
• Kính áp tròng: Kính áp tròng phù hợp với người lớn và thanh thiếu niên, hoàn toàn không phù hợp với trẻ nhỏ và người cao tuổi. Ưu điểm lớn nhất của nó là nhỏ gọn, tính thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, nó lại đi kèm với một vài khó khăn khác như phải vệ sinh và tháo lắp hàng ngày cẩn thận, để tránh nhiễm trùng hay trầy xước giác mạc.
• Phẫu thuật tật khúc xạ: Phẫu thuật Lasik dùng các tia laser điều chỉnh giác mạc và những vấn đề thị lực và tật khúc xạ ở mắt. Thời gian phẫu thuật nhanh và hiệu quả điều trị cao, thời gian hồi phục nhanh. Phương pháp này đã giúp hơn 40 triệu ca mắc tật khúc xạ trên thế giới lấy lại tầm nhìn.

Phòng tránh tật khúc xạ bằng cách nào?

Tật khúc xạ tuy không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng nó lại có thể dẫn đến nhiều bất tiện cho cuộc sống của bạn hàng ngày. Vì vậy, hãy bảo vệ và chăm sóc đôi mắt của bạn thường xuyên đó là một điều rất quan trọng.

• Khám mắt định kỳ 1-2 lần/năm, đặc biệt là những người đang mắc tật khúc xạ.
• Duy trì thói quen sống lành mạnh, môi trường làm việc và học tập phải đủ ánh sáng, duy trì khoảng đọc sách hay sử dụng máy tính và điện thoại an toàn từ 50 đến 60cm. Sau 20 phút làm việc cho mắt được nghỉ 20 giây và tập nhìn xa khoảng 6m tương đương 20feet
• Hướng dẫn trẻ ngồi học đúng khoảng cách mắt và tư thế ngồi và theo dõi thời gian sử dụng điện thoại, máy tính hay xem tivi của trẻ không quá lâu. Khuyến khích trẻ dùng nhiều thời gian tham gia hoạt động ngoài trời.
• Cung cấp đủ những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể bằng những bữa ăn đa dạng các loại thực phẩm như cà rốt, cải bó xôi, trứng, khoai lang, sữa súp lơ, cá,...

Khi có những triệu chứng nghi ngờ mắt đang bị tật khúc xạ, đừng chần chờ hãy đến cơ sở chuyên khoa để kiểm tra mắt tức thì. Phát hiện sớm tật khúc xạ ở mắt và được điều trị sớm sẽ giúp bạn tránh những biến chứng nguy hiểm và đáng tiếc. Đừng bỏ qua sức khỏe đôi mắt của mình, cùng Patrick Eyewear chăm sóc mắt sáng khỏe mỗi ngày nhé!